Christmas, gevierd als de herdenking van de geboorte van Jezus Christus, is een universeel feest in de christelijke wereld. Toch variëren de religieuze figuren die met dit feest worden geassocieerd aanzienlijk, afhankelijk van lokale culturen en tradities. Hoewel deze figuren een gemeenschappelijke spirituele oorsprong hebben, weerspiegelen ze de culturele diversiteit en religieuze praktijken van verschillende christelijke gemeenschappen. Dit artikel onderzoekt de belangrijkste religieuze figuren van Kerstmis en hun rol in vieringen over de hele wereld.

Jezus Christus, het middelpunt van Kerstmis

In het hart van alle christelijke kersttradities staat Jezus Christus, wiens geboorte de centrale gebeurtenis is. De figuur van het Christuskind, vaak afgebeeld in een wieg of in processie, belichaamt het mysterie van de Menswording: God die mens wordt om de wereld verlossing te brengen. In katholieke en orthodoxe kerken wordt de Geboorte vaak afgebeeld in wiegen of iconen. Het kindje Jezus wordt tijdens liturgische vieringen in een kribbe gelegd, waarmee symbolisch zijn geboorte wordt gemarkeerd. Deze figuur wordt aanbeden door middel van gebeden, liederen en offergaven, waarmee de centrale rol van Jezus in de kerstvieringen wordt onderstreept.

Mary, the mother of Jesus

Mary, the Virgin, neemt een essentiële plaats in in de kersttradities. Als de moeder van Jezus wordt zij vereerd vanwege haar rol in de menswording en haar voorbeeldige geloof. In veel culturen wordt Maria afgebeeld in kerststallen en kersticonen, terwijl ze het kindje Jezus vasthoudt of naast hem bidt. Mariale hymnen, zoals het Ave Maria, worden vaak gezongen tijdens kerstmissen. In Spanje en Latijns-Amerika worden tijdens speciale processies en ceremonies, Posadas genaamd, de reis van Maria en Jozef naar Bethlehem herdacht.

Jozef, de adoptievader van Jezus

Jozef speelt een fundamentele rol in de kersttraditie, hoewel hij in de bijbelse verslagen vaak op de achtergrond blijft. Hij is de beschermer van de Heilige Familie en belichaamt geloof, geduld en verantwoordelijkheid. In kerststallen wordt Jozef meestal bij de kribbe afgebeeld, terwijl hij een lamp of een staf vasthoudt. Zijn figuur herinnert aan het belang van familie en onderlinge steun in het christelijk geloof.

Engels

Engels nemen een speciale plaats in in de kerstverhalen en -tradities. Ze kondigen de geboorte van Jezus aan de herders aan, bezingen de glorie van God en verkondigen vrede op aarde. In kerstvieringen worden engelen voorgesteld als beelden, versieringen of in liederen zoals Gloria in Excelsis Deo. Hun rol wordt vooral benadrukt in middernachtmissen en levende kerststallen, waar ze de verbinding tussen hemel en aarde symboliseren.

De herders

De herders, nederige en gewone figuren, zijn de eersten die de aankondiging van de geboorte van Jezus ontvangen. Hun aanwezigheid in de kerstverhalen benadrukt het universele karakter van de christelijke boodschap, die toegankelijk is voor iedereen, arm of rijk. In Europese tradities, vooral in de Provence, spelen herders een belangrijke rol in kerststallen en kerst naspelen. Ze worden vaak afgebeeld met hun schapen, die eenvoudige offers brengen voor het Christuskind.

De Wijzen

De Wijzen, ook wel de koningen van de Wijzen genoemd, symboliseren de heidense volken die Jezus erkennen als de Koning der koningen. Volgens het evangelie van Matteüs komen ze uit het oosten om het Christuskind te aanbidden en bieden ze hem geschenken aan van goud, wierook en mirre. In de christelijke traditie worden de Wijzen gevierd op Driekoningen, 6 januari. In Spanje en andere Spaanstalige landen wordt deze dag gemarkeerd door processies en het uitwisselen van geschenken, waarbij de Wijzen de belangrijkste dragers zijn van cadeaus voor kinderen, soms ter vervanging van de rol van de kerstman.

St Nicolaas

St Nicolaas, bisschop van Myra, is een religieuze figuur die in veel Europese culturen wordt geassocieerd met Kerstmis. Hij stond bekend om zijn vrijgevigheid en wonderen en werd de beschermheilige van kinderen en zeelieden. In verschillende landen, zoals Nederland en Duitsland, wordt Sint Nicolaas gevierd op 6 december, wanneer hij cadeautjes en snoepgoed geeft aan brave kinderen. Zijn legende inspireerde de figuur van de Kerstman, die tegenwoordig een meer seculiere en commerciële versie van deze christelijke heilige belichaamt.

Figuren die specifiek zijn voor bepaalde christelijke culturen

De Befana in Italië: in Italië wordt een oude vrouw genaamd Befana geassocieerd met Kerstmis en Driekoningen. Volgens de legende weigerde ze de Wijzen te volgen om Jezus te bezoeken, maar probeerde ze dat goed te maken door cadeautjes uit te delen aan kinderen. Hoewel haar figuur een folkloristische oorsprong heeft, is ze opgenomen in de christelijke tradities als boodschapper van vrijgevigheid en berouw.

Het Christkind in Duitsland en de Elzas: in Duitsland en in sommige Franstalige gebieden zoals de Elzas is het Christkind (kindje Jezus) een centrale kerstfiguur.

Baboesjka in Rusland: volgens de Russische traditie is Baboesjka een oude vrouw die volgens de legende weigerde de Wijzen te vergezellen en haar vergissing goed wilde maken door cadeaus aan kinderen te geven. Hoewel deze figuur een folkloristische oorsprong heeft, illustreert ze de christelijke notie van verlossing.

Het belang van religieuze figuren in kerstvieringen

Religieuze figuren spelen een belangrijke rol in kerstvieringen en herinneren aan de spirituele oorsprong van het feest. Ze stellen gelovigen in staat zich te verbinden met de centrale boodschap van de menswording en dragen de christelijke waarden van vrijgevigheid, nederigheid en vrede uit.

In een wereld die vaak wordt gedomineerd door consumentisme, herinneren deze figuren ons eraan dat Kerstmis bovenal een viering van geloof en goddelijke liefde is. Ze verenigen christelijke gemeenschappen over de hele wereld en benadrukken tegelijkertijd de rijkdom en diversiteit van culturele tradities.