Het sacrament van de ziekenzalving, vaak het sacrament van de zieken genoemd, is een van de zeven sacramenten van de katholieke kerk. Het is speciaal bedoeld voor mensen die lijden aan een ernstige ziekte, ouderen of gelovigen die zich voorbereiden op een grote operatie. Door middel van dit sacrament biedt de Kerk de zieken Gods genade om hen te steunen in hun beproeving, hen innerlijke vrede te geven en, als het in overeenstemming is met de goddelijke wil, hen lichamelijk of geestelijk te genezen.
1. De bijbelse oorsprong van de ziekenzalving
a) Voorfiguraties in het Oude Testament
In het Oude Testament wordt olie vaak gebruikt als teken van zegen, genezing en heiliging:
Palm 23:5: "U giet welriekende olie op mijn hoofd; mijn beker loopt over. "
Isaja 61:1: De profeet kondigt een Messias aan die genezing en troost zal komen brengen.
b) De bediening van Jezus
Jezus laat Gods speciale zorg voor zieken zien door zijn vele genezingen. Hij raakt aan, geneest en troost:
"Komt allen tot Mij, die onder een last gebukt gaan, en Ik zal u rust geven". (Matteüs 11:28)
In de evangeliën worden episodes beschreven waarin Jezus geneest door eenvoudige aanraking of door de kracht van zijn woord, waarmee hij laat zien dat ziekte een gelegenheid is voor een ontmoeting met God.
c) Instelling door Jezus en apostolische praktijk
Jezus vertrouwt zijn apostelen de opdracht toe om zieken te genezen:
"Zij zullen de zieken de handen opleggen, en zij zullen genezen worden." (Marcus 16:18)
De apostelen volgen deze opdracht op, zoals Jakobus 5:14-15 getuigt:
"Is iemand van u ziek? Laat hem dan de oudsten van de gemeente roepen en laat hen voor hem bidden en hem zalven met olie in de naam van de Heer."
2. De geestelijke betekenis van de ziekenzalving
a) Een ontmoeting met de lijdende Christus
Het sacrament verenigt de zieke met het lijden van Jezus Christus en biedt hem de mogelijkheid tot persoonlijke heiliging en deelname aan het verlossingswerk.
b) Een bron van troost en vrede
De ziekenzalving brengt een innerlijke vrede die iemand helpt ziekte of dood met vertrouwen in God tegemoet te treden.
c) Een mogelijkheid tot lichamelijke genezing
Het sacrament kan in sommige gevallen lichamelijke genezing brengen als dat in overeenstemming is met Gods wil.
d) Een voorbereiding op het eeuwige leven
Voor mensen aan het eind van hun leven bereidt de ziekenzalving de ziel voor op de ontmoeting met God, door vergeving van zonden en geestelijke kracht te bieden.
3. De symbolen van de ziekenzalving
a) De gezegende olie
De olie die in dit sacrament wordt gebruikt, de zogenaamde ziekenolie, wordt gezegend door de bisschop tijdens de Chrism-mis. Het symboliseert kracht, genezing en goddelijke zegen.
b) De handoplegging
De priester legt zijn handen op de zieke, een teken van de overdracht van genade en het gebed van de kerk.
c) Het gebed van geloof
Het gebed dat de priester uitspreekt, geeft uitdrukking aan zijn vertrouwen in God om de lichamelijke en geestelijke gezondheid te herstellen.
4. De zalving van de zieken De rite van de ziekenzalving
a) Geestelijke voorbereiding
Voordat de zieke het sacrament ontvangt, kan hij, indien mogelijk, gaan biechten om in staat van genade te zijn.
b) Het proces
Het eerste gebed: De priester begint met een gebed om Gods aanwezigheid aan te roepen.
De lezing van het Woord van God: Er wordt een bijbelgedeelte verkondigd om de zieke te troosten en zijn geloof te voeden.
Handoplegging: De priester legt zijn handen op de zieke en roept de Heilige Geest aan.
De zalving met olie: De priester tekent een kruis met olie op het voorhoofd en, indien mogelijk, op de handen van de zieke en zegt:
"Door deze heilige zalving moge de Heer in zijn grote goedheid u troosten met de genade van de Heilige Geest. Moge Hij u redden en opwekken."
c) De eucharistie voor de stervenden
Voor de gelovigen aan het einde van hun leven wordt het ontvangen van de eucharistie als viaticum vaak geassocieerd met de zalving van de zieken, waardoor zij gesterkt worden voor hun overgang naar het eeuwige leven.
5. De geestelijke vruchten van de ziekenzalving
a) Innerlijke vrede
Het sacrament kalmeert de ziel en verdrijft angsten, wat diepe rust brengt.
b) Vergeving van zonden
De ziekenzalving wist zonden uit als de zieke niet heeft kunnen biechten voordat hij het sacrament ontving.
c) Geestelijke kracht
Het sacrament geeft de zieke de kracht om ontberingen te doorstaan en zijn ziekte te beleven in verbondenheid met Christus.
d) Mogelijke genezing
Als God het wil, kan het sacrament bijdragen aan lichamelijke genezing en zo getuigen van de kracht van het geloof.
6. Wie kan het sacrament ontvangen?
a) Ernstig zieken
Dit sacrament is bedoeld voor mensen wier gezondheid ernstig is aangetast door ziekte of zwakte.
b) Ouderen
De gelovigen die ouder worden en een afnemende gezondheid hebben, kunnen het sacrament ontvangen.
c) Mensen die een grote operatie moeten ondergaan
Zij die een grote operatie moeten ondergaan, kunnen om zalving vragen om zich geestelijk voor te bereiden.
7. Verzoening en de gemeenschap
a) Een steun van de Kerk
De ziekenzalving herinnert ons eraan dat de christelijke gemeenschap haar leden steunt en begeleidt tijdens ziekte.
b) Een vereniging met het lijden van Christus
De zieke wordt verenigd met de lijdende Jezus, waardoor zijn lijden wordt getransformeerd in een geestelijk offer.
8. Conclusie: Een sacrament van leven en hoop
Het sacrament van de ziekenzalving is een kostbaar geschenk van de Kerk voor de gelovigen in situaties van ziekte of zwakte. Door dit sacrament toont God zijn liefde en barmhartigheid en biedt Hij genezing, troost en hoop. De ziekenzalving is niet alleen een sacrament voor het levenseinde, maar een weg van genade die de gelovigen door hun beproevingen begeleidt en hen voorbereidt op de ontmoeting met de Heer, in dit leven of in de eeuwigheid.
