De heilige Franciscus van Assisi, geboren in 1181 of 1182 in Assisi, Italië, is een van de meest vereerde heiligen van de katholieke kerk en een sleutelfiguur in het christendom vanwege zijn levenswijze die radicaal gericht was op armoede, eenvoud en liefde voor alle schepselen. Zijn reis, van zijn bevoorrechte jeugd tot zijn transformatie in een nederige dienaar van God, heeft een onuitwisbare stempel gedrukt op de religieuze en culturele geschiedenis.
Jonge jeugd en zorgeloos leven
François, wiens echte naam Giovanni di Pietro di Bernardone was, werd geboren in een rijke familie van lakenhandelaren. Zijn vader, Pietro di Bernardone, was een rijke koopman en zijn moeder, Pica, was een edelvrouw van Franse afkomst. Het was uit eerbetoon aan Frankrijk dat zijn vader zijn voornaam veranderde van Giovanni in Francesco. Franciscus groeide op in een omgeving van materiële welvaart en al op jonge leeftijd voelde hij zich aangetrokken tot het wereldse leven. Hij hield ervan om zich elegant te kleden, bezocht feestjes en toonde grote vrijgevigheid tegenover zijn vrienden. Franciscus' jeugd werd dan ook gekenmerkt door frivoliteit en zorgeloosheid, een verre schreeuw van de levensstijl die hij later zou omarmen.
Het keerpunt: oorlog en gevangenschap
In 1202, toen hij begin twintig was, nam Franciscus deel aan een plaatselijke oorlog tussen Assisi en de naburige stad Perugia. Zoals veel jonge mannen van zijn rang, wilde hij graag zijn moed bewijzen. De oorlog verliep echter niet zoals gepland: Franciscus werd gevangen genomen en zat bijna een jaar gevangen. Deze periode van gevangenschap was een cruciaal moment in zijn leven, omdat het hem tot bezinning bracht. Het was in deze periode dat hij een innerlijke transformatie begon te ervaren, een bevraging van zijn prioriteiten en zijn manier van leven.
Gods roep en bekering
Na zijn vrijlating in 1203 keerde Franciscus terug naar Assisi, maar hij was diepgaand veranderd. Ook al probeerde hij zijn oude leven weer op te pakken, er was iets in hem veranderd. In 1205 bereidde hij zich voor op een nieuwe militaire expeditie, maar een droom schokte hem: hij hoorde een stem die hem vroeg om "de meester te dienen en niet de dienaar". Deze droom markeerde het begin van zijn spirituele bekering. Terug in Assisi begon Franciscus zich terug te trekken uit het wereldse leven en kwam hij dichter bij gebed en contemplatie.
Eén van de belangrijkste gebeurtenissen in zijn bekering was zijn ontmoeting met een melaatse. Op een dag kwam hij tijdens een ritje te paard een lepralijder tegen, die in die tijd een figuur van sociale uitsluiting was. Ondanks zijn instinctieve afkeer stapte Franciscus af en omhelsde de melaatse, omdat hij in hem Christus zag. Deze daad van naastenliefde markeerde een keerpunt in zijn spirituele leven. Hij gaf geleidelijk zijn rijkdom op en begon in radicale armoede te leven.
Materiële bezittingen opgeven
Eén van de meest emblematische momenten in het leven van Franciscus kwam in 1206, toen hij publiekelijk afstand deed van zijn bezittingen. In een ruzie met zijn vader over geld verscheen Franciscus voor de bisschop van Assisi en ontdeed zich met een radicaal gebaar volledig van zijn kleren en gaf deze terug aan zijn vader. Zo verklaarde hij dat hij nog maar één vader had, die in de hemel. Vanaf dat moment begint Franciscus een leven van extreme armoede te leiden, waarbij hij zich wijdt aan gebed, liefdadigheid en prediking.
François leeft als een bedelaar en predikt vrede, verzoening en liefde voor alle schepselen. Hij bracht tijd door met het restaureren van kleine, vervallen kerken rond Assisi, in het bijzonder de kapel van San Damiano, waar hij volgens de legende de stem van Christus hoorde die hem vroeg "zijn verwoeste kerk te repareren".
De oprichting van de Orde van Minderbroeders
In 1209 trok Franciscus steeds meer discipelen aan die volgens zijn idealen van armoede en toewijding wilden leven. Met deze metgezellen stichtte hij de Orde van Minderbroeders (bekend als de Franciscanen), een religieuze orde gericht op armoede, nederigheid en dienstbaarheid aan anderen. In tegenstelling tot traditionele monniken leefden franciscanen niet in gesloten kloosters, maar trokken ze door steden en dorpen om te prediken en de armen te helpen.
De franciscaanse orde groeide snel en in 1210 kreeg Franciscus de goedkeuring van paus Innocentius III voor zijn leefregel. Dit was een cruciale gebeurtenis, omdat het de orde officieel legitimeerde en de weg vrijmaakte voor haar uitbreiding door heel Europa.
Vroederschap met de natuur en schepselen
Een van de meest fascinerende aspecten van Franciscus' spiritualiteit was zijn diepe liefde voor de natuur en alle levende wezens. Hij zag de natuur als een weerspiegeling van Gods schoonheid en goedheid. Zijn preken tot vogels en dieren zijn legendarisch geworden en illustreren zijn visie van universele broederschap. Franciscus zag elk levend wezen, elk element van de natuur, als zijn broer of zus. Deze diepe verbondenheid met de schepping vormde de inspiratie voor zijn beroemde Canticle of the Creatures, waarin hij God prijst via de elementen van de natuur: de zon, de maan, de wind, het water en de aarde.
De stigmata en het einde van zijn leven
In 1224 ontving Franciscus tijdens een spirituele retraite op de berg Verna de stigmata, de merktekens van de kruisiging van Christus. Deze mystieke ervaring versterkte zijn verbondenheid met de lijdende Christus. Deze periode van zijn leven werd echter ook gekenmerkt door fysieke pijn, want Franciscus leed aan verschillende ziekten, met name aan de ogen en de maag.
verzwakt bracht hij de laatste maanden van zijn leven door met het schrijven van gebeden, het bemoedigen van zijn broeders en het mediteren over de dood. In 1226 stierf Franciscus op 44-jarige leeftijd in de Portiuncula, een kleine kapel in de buurt van Assisi, omringd door zijn broers. Hij werd twee jaar later, in 1228, heilig verklaard door paus Gregorius IX en werd een van de meest geliefde heiligen van de katholieke kerk.
De erfenis van Franciscus van Assisi
De boodschap van Franciscus van Assisi klinkt vandaag de dag nog steeds na. Hij is een model geworden van eenvoud, respect voor de natuur en dienstbaarheid aan de armen. Zijn liefde voor alle schepselen heeft hem tot patroonheilige van milieuactivisten gemaakt en zijn inzet voor vrede en verzoening inspireert nog steeds miljoenen mensen over de hele wereld. De Franciscaanse orde, met haar vele takken, blijft bloeien en bestendigt de nalatenschap van Franciscus en zijn oproep tot een leven van armoede, gebed en broederschap.
Sint Franciscus van Assisi blijft een belangrijke spirituele figuur, wiens leven van verzaking en dienstbaarheid het christendom en de wereldcultuur diepgaand heeft beïnvloed.
