Het sacrament van het Vormsel is een van de zeven sacramenten van de katholieke kerk. Het vervolledigt het doopsel en versterkt de genaden die bij het doopsel werden ontvangen, door de gave van de Heilige Geest toe te kennen. Het Vormsel markeert een beslissend moment in het spirituele leven van een christen: het roept hen op om hun geloof ten volle te beleven en een actieve getuige van Christus te worden. Dit sacrament, rijk aan symboliek en spiritualiteit, is een essentiële fase in de christelijke reis.
1. De bijbelse oorsprong van het vormsel
a) De Heilige Geest in het Oude Testament
De aanwezigheid van de Heilige Geest wordt al in het Oude Testament opgeroepen, waar deze wordt voorgesteld als de adem van God die leven en kracht geeft:
De schepping: "Een adem van God zweefde over de wateren" (Genesis 1:2).
De profeten: Zij ontvangen de Geest om het woord van God door te geven (Ezechiël 36:26-27).
b) Instelling door Jezus Christus
Jezus belooft de gave van de Heilige Geest aan zijn discipelen om hen te sterken in hun zending:
"Jullie zullen kracht ontvangen wanneer de Heilige Geest over jullie komt; dan zullen jullie mijn getuigen zijn." (Handelingen 1:8)
Tijdens Pinksteren daalde de Heilige Geest op de apostelen neer in de vorm van vuurtongen en vervulde hen met moed en wijsheid (Handelingen 2:1-4). Deze gebeurtenis wordt beschouwd als het stichtingsmoment van het vormsel.
c) Apostolische praktijk
De apostelen legden de pas gedoopten de handen op om de Heilige Geest af te geven:
"Toen legden zij hun de handen op, en zij ontvingen de Heilige Geest." (Handelingen 8:17)
2. De geestelijke betekenis van het vormsel
a) Een versterking van de doopgenegenheden
Het vormsel voltooit en vervolmaakt het doopsel. Terwijl het doopsel de christen introduceert in het goddelijke leven, rust het vormsel hem toe om zijn christelijke roeping ten volle te beleven.
b) Een uitstorting van de Heilige Geest
Het sacrament verleent de zeven gaven van de Heilige Geest: wijsheid, inzicht, raad, kracht, kennis, vroomheid en godsvreze. Deze gaven helpen de christen om de uitdagingen van het leven met geloof en moed tegemoet te treden.
c) Een missionaire roeping
Het vormsel markeert de zending. De bevestigde is geroepen om een getuige van Christus in de wereld te zijn, het evangelie te verkondigen en zijn of haar geloof vrijmoedig te beleven.
d) Een diepere verbondenheid met de kerk
Het vormsel versterkt de band van de christen met de kerkgemeenschap en roept hem of haar op om actief deel te nemen aan het leven van de kerk.
3. De symbolen van het vormsel
a) Handoplegging
De bisschop of priester legt de bevestigde de handen op, als symbool voor de overdracht van de Heilige Geest. Dit gebaar gaat terug tot de apostelen en geeft uitdrukking aan de goddelijke kracht die in het sacrament werkzaam is.
b) Zalving met het heilig chrisma
De gewijde olie (chrisma) wordt aangebracht op het voorhoofd van de bevestigde, waarmee wordt aangegeven dat hij of zij bij God hoort. Deze zalving is een teken van toewijding, kracht en geestelijke vreugde.
c) De sacramentele woorden
De celebrant spreekt uit: "Wees getekend door de Heilige Geest, de gave van God." Deze woorden geven uitdrukking aan de genade die door het sacrament wordt overgedragen.
d) Het teken van vrede
De bisschop geeft de bevestigde persoon het teken van vrede, dat de gemeenschap met de Kerk symboliseert en de oproep om de vrede van Christus in de wereld te verspreiden.
4. De rite van het vormsel
a) Voorbereiding
Kandidaten voor het vormsel ondergaan een periode van geestelijke voorbereiding, catechese genaamd, om hun geloof te verdiepen en de betekenis van het sacrament te begrijpen.
b) Viering
Het vormsel wordt vaak gevierd tijdens een plechtige mis. De belangrijkste fasen zijn:
Het vernieuwen van de doopbeloften:De bevestigden zweren het kwade af en belijden hun geloof.
Handoplegging:De celebrant bidt dat de Heilige Geest op de bevestigden neerdaalt.
Zalf met heilig chrisma: Elke bevestigde wordt met heilige olie gemerkt met het kruisteken.
Universeel gebed: De gemeente bidt voor de bevestigden en voor de Kerk.
5. De effecten van het vormsel
a) Geestelijke groei
Het vormsel rijpt het geloof van de dopelingen en helpt hen te leven in overeenstemming met de leer van Christus.
b) Kracht om te getuigen
Het sacrament geeft moed om het geloof te verdedigen tegenover de beproevingen en uitdagingen van de wereld.
c) Een intiemere verbondenheid met de Heilige Geest
De gaven van de Heilige Geest stellen de bevestigde persoon in staat Gods wil te onderscheiden en in Zijn wegen te wandelen.
6. De rol van de sponsor
De sponsor begeleidt de bevestigde persoon op zijn spirituele reis, is een voorbeeld van geloof en een steun in moeilijke tijden.
7. Het vormsel voor kinderen en volwassenen
a) Het vormsel voor kinderen
In de Latijns-Katholieke Kerk wordt het vormsel over het algemeen toegediend aan adolescenten, de leeftijd waarop zij in staat zijn een persoonlijke verbintenis aan te gaan in het geloof.
b) Het vormsel voor volwassenen
Volwassenen die tijdens hun jeugd niet zijn bevestigd, kunnen dit sacrament ontvangen na een passende voorbereiding.
8. Het vormsel en de christelijke zending
a) Een actief geloof
Het vormsel nodigt christenen uit om actief deel te nemen aan de evangelisatiemissie van de kerk.
b) Een oproep tot heiligheid
Het sacrament herinnert ons eraan dat elke christen geroepen is tot heiligheid, leven volgens de christelijke deugden en anderen dienen.
9. Conclusie: Een sacrament van geestelijke vervulling
Het vormselsacrament is een essentiële fase in het christelijk leven. Het geeft de kracht en de gaven die nodig zijn om als leerling van Christus te leven en in de wereld van het evangelie te getuigen. Door dit sacrament worden christenen volledig geïntegreerd in de kerkgemeenschap en toegerust om haar missionaire roeping te beantwoorden. Het vormsel is een bron van vreugde, genade en hoop voor iedereen die het met een open hart ontvangt.
