Het feest van de Heilige Beschermengelen, dat op 2 oktober wordt gevierd, is een traditie die rijk is aan spiritualiteit binnen de katholieke kerk, hoewel het ook in andere christelijke denominaties wordt gevierd. Dit feest is een gelegenheid voor gelovigen om stil te staan bij en te danken voor de constante en beschermende aanwezigheid van hun beschermengelen, de hemelse geesten die door God zijn gezonden om over hen te waken gedurende hun hele leven. De geschiedenis, theologie en devotie rond dit feest bieden een unieke spirituele diepgang en nodigen de gelovigen uit om na te denken over Gods liefde die zich via zijn engelen manifesteert.
Bewakingsengelen in de Bijbel
Het idee van engelen als persoonlijke beschermers vindt zijn oorsprong in de Bijbel. Engelen worden vaak genoemd in de Bijbel, niet alleen als boodschappers van God, maar ook als gidsen en beschermers. In het Oude Testament bijvoorbeeld beschermt de engel van de Heer het volk Israël op hun tocht door de woestijn (Exodus 23:20-23). Op dezelfde manier wordt in het boek Daniël de aartsengel Michaël beschreven als een beschermer van het volk Israël (Daniël 12:1).
In het Nieuwe Testament maakt Jezus een expliciete toespeling op beschermengelen als hij het over kinderen heeft: "Zie toe dat jullie een van deze kleintjes niet verachten, want ik zeg jullie dat hun engelen in de hemel voortdurend het gezicht zien van mijn Vader die in de hemel is" (Matteüs 18:10). Deze uitspraak laat zien dat ieder mens van jongs af aan wordt vergezeld door een engel die God direct kan zien terwijl hij hier op aarde over hem waakt.
De theologie van beschermengelen
Beschermengelen worden vaak beschouwd als directe manifestaties van Gods barmhartigheid en voorzienigheid. Volgens de katholieke theologie ontvangt ieder mens, zonder onderscheid, de bescherming van een beschermengel vanaf het moment van geboorte, en deze engel begeleidt hen gedurende hun hele leven, tot aan hun laatste ademtocht. De missie van deze engel is de ziel te beschermen tegen geestelijke en materiële gevaren, het geweten te verlichten om Gods wil te helpen onderscheiden, en de ziel te leiden op het pad van heiligheid.
De Katechismus van de Katholieke Kerk bevestigt dit geloof door te benadrukken dat "het menselijk leven vanaf de kindertijd tot aan de dood omgeven is door hun zorg en voorspraak" (KKK 336). Deze permanente aanwezigheid van engelen is een concrete demonstratie van de oneindige liefde van God, die wil dat elk van zijn kinderen wordt geleid en beschermd op de weg van het leven.
De theologie van de engelen vindt ook haar basis in de geschriften van de kerkvaders. De heilige Basil van Caesarea beweerde in de vierde eeuw dat "elke gelovige persoon een beschermengel heeft die over hem waakt als leraar en gids in het leven". Deze visie is in de loop der eeuwen verder ontwikkeld, met name door theologen als de heilige Thomas van Aquino, die beschermengelen beschouwt als wezens met een zuivere intelligentie, die in staat zijn om goddelijk licht door te geven en voor de mensen te bemiddelen bij God.
Geschiedenis van het feest van de Heilige Beschermengelen
De devotie tot beschermengelen gaat terug tot de eerste eeuwen van het christendom, hoewel het officiële liturgische feest pas later werd ingesteld. Vanaf de Middeleeuwen baden christenen regelmatig tot hun beschermengel om bescherming, hulp en voorspraak te vragen. In de christelijke traditie zijn er verhalen in overvloed van heiligen die hulp kregen van hun beschermengel, en engelen worden vaak afgebeeld in heilige kunst, als symbool van Gods nabijheid en welwillendheid ten opzichte van zijn schepselen.
Het was in de 16e eeuw, onder invloed van mystieke en devotionele spiritualiteit, dat het feest van de Heilige Beschermengelen werd opgenomen in de liturgische kalender. In 1608 stelde paus Paulus V het feest officieel in, dat sindsdien gevierd wordt op 2 oktober, de datum die gekozen is om het optreden van engelen in het leven van gelovigen te gedenken. Het doel van het instellen van dit feest was om de gelovigen eraan te herinneren dat elke persoon onder de bescherming staat van een engel die dag en nacht over hen waakt.
De missie van beschermengelen
Beschermengelen vervullen verschillende spirituele functies. Allereerst zijn ze beschermers. In de christelijke geschiedenis getuigen vele getuigenissen van de wonderbaarlijke bescherming die engelen boden, hetzij in tijden van fysiek of geestelijk gevaar. Bijvoorbeeld, in het leven van de heilige Petrus bevrijdde een engel hem uit de gevangenis door op wonderbaarlijke wijze de deuren te openen (Handelingen 12:6-11). Op dezelfde manier treedt iemands beschermengel op in tijden van nood, door bescherming en troost te bieden.
Naast hun rol als beschermers zijn beschermengelen ook gidsen. Hun missie is om de mens te helpen Gods wil te onderscheiden en het pad van heiligheid te bewandelen. Ze inspireren goede gedachten, moedigen deugdzame handelingen aan en bieden innerlijke genaden die het gemakkelijker maken om verleidingen te weerstaan. Hun discrete maar voortdurende aanwezigheid stelt gelovigen in staat zich op het goede te richten, zelfs in momenten van verwarring of twijfel.
Angelen zijn ook voorsprekers. Ze bidden onophoudelijk voor degenen die aan hen zijn toevertrouwd en bieden hun gebeden aan God aan. Dit gebed van engelen is een kostbare steun voor de gelovigen, omdat het de bemiddelende kracht weerspiegelt van hemelse wezens, die in hun nabijheid tot God veel genaden kunnen verkrijgen. De beschermengel is niet slechts een passieve toeschouwer; hij is een actieve spirituele metgezel die voortdurend werkt aan het heil van de ziel die hij beschermt.
Bidden tot de beschermengelen
De toewijding aan de beschermengelen uit zich vaak in gebed. Het bekendste is het traditionele gebed:
"Engel van God,
die mijn beschermer bent,
aan wie Gods liefde mij heeft toevertrouwd,
verlicht mij, bescherm mij,
leid mij en bestuur mij deze dag.
Zo zij het."
Dit eenvoudige maar krachtige gebed wordt vaak van jongs af aan aan kinderen geleerd en herinnert hen eraan dat ze nooit alleen zijn en dat hun beschermengel voortdurend over hen waakt.
Naast dit gebed zijn er vele andere vormen van devotie tot beschermengelen, waaronder novenen, rozenkransen en meditaties over engelen. Deze devotie stelt de gelovigen in staat om de onzichtbare maar zeer reële nabijheid van engelen in hun dagelijks leven te herkennen en hun vertrouwen in Gods voorzienigheid te versterken.
Conclusie
Het feest van de Heilige Beschermengelen is veel meer dan een eenvoudige liturgische herdenking. Het is een uitnodiging om ons bewustzijn van de goddelijke aanwezigheid te verdiepen door de zending van de engelen. Deze hemelse wezens, hoewel onzichtbaar, zijn trouwe metgezellen die door God zijn gezonden om gelovigen in hun leven te beschermen, te leiden en te inspireren. Door deze feestdag te vieren, worden christenen eraan herinnerd dat ze onder de constante bescherming van hun beschermengel staan, een teken van Gods liefde en zorg voor elk van zijn kinderen.
